Του Θανου Π. Ντοκου*Αν για την ανεπάρκεια της κρατικής αντίδρασης στις πυρκαγιές του 2007 υπήρχε η –αμφιβόλου πειστικότητας– δικαιολογία ότι επρόκειτο για πρωτοφανούς μεγέθους φαινόμενο, για τις πρόσφατες ταραχές πολλά στελέχη της Ελληνικής Αστυνομίας διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ότι υπήρχε σχεδιασμός για ελεγχόμενη εκτόνωση μετά την ανθρωποκτονία εφήβου στα Εξάρχεια, αλλά οι σχετικές εντολές δεν δόθηκαν ποτέ. Το πλήγμα στη διεθνή εικόνα της χώρας, αλλά και στην εμπιστοσύνη του πολίτη προς το κράτος και την αστυνομία υπήρξε συντριπτικό. Κάθε είδους κακοποιά στοιχεία τρίβουν τα χέρια τους, ενώ οι άσπονδοι φίλοι μας εκτός συνόρων δυσκολεύονται να συγκρατήσουν τα ειρωνικά τους χαμόγελα. Να θυμίσουμε απλώς ότι σε μια άλλη κρίση με καταστρεπτικές συνέπειες για τη χώρα, την υπόθεση Οτσαλάν, ο τότε πρωθυπουργός απέπεμψε τρεις κορυφαίους υπουργούς του. Η κοινωνική ένταση σε μεγάλο τμήμα της νεολαίας –προς το παρόν γηγενούς, οσονούπω και μεταναστών– αποτελεί σοβαρότατο πρόβλημα, οφείλεται σε πλειάδα αιτίων και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με κατασταλτικά μέσα. Η αποστολή της αστυνομίας είναι διαφορετική. Στο παρόν κείμενο θα αναφερθούμε τηλεγραφικά σε μια σειρά από χρόνιες παθογένειες και σε προτάσεις βελτίωσης της ΕΛ.ΑΣ. Για παράδειγμα:
1. Το ότι υπάρχουν αρκετά στελέχη περιορισμένων ικανοτήτων είναι ίσως αναμενόμενο σε μια δύναμη πλέον των 50.000 ανδρών και γυναικών. Ανησυχία προκαλεί, όμως, η τοποθέτηση κάποιων από αυτούς σε θέσεις-κλειδιά και η αναξιοποίηση πολλών ικανών αξιωματικών που διαθέτει η ΕΛ.ΑΣ.
2. Φαινόμενα διαφθοράς, αυταρχικής συμπεριφοράς και υπέρβασης ορίων δεν αποτελούν αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο (ούτε περιορίζονται στον χώρο της αστυνομίας). Ανησυχία προκαλεί, όμως, η επιεικής αντιμετώπιση από τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα.
3. Απουσία κεντρικού συντονισμού και συχνή έλλειψη συνεργασίας μεταξύ συναρμόδιων υπηρεσιών ασφαλείας.
Πρόβλημα αποτελεί και η έλλειψη κοινωνικής αναγνώρισης για τον μέσο –χαμηλόμισθο– αστυνομικό που καλείται συχνά να διακινδυνεύσει τη σωματική του ακεραιότητα, ακόμη και τη ζωή του. Και αντίστοιχα η αμφιθυμία της ελληνικής κοινωνίας που ζητά καλύτερη αστυνόμευση, αλλά συχνά αντιμετωπίζει την αστυνομία ως αντίπαλο και αποφεύγει να αναλάβει τις ευθύνες της σε μια σειρά ζητημάτων (π.χ. πανεπιστημιακό άσυλο).
Η ελληνική αστυνομία που διαχειρίστηκε αποτελεσματικά τις ανάγκες ασφαλείας των Ολυμπιακών Αγώνων δεν αποτελούσε «εικόνα μαγική». Δημιουργήθηκαν επαρκείς δομές και υπήρξε σχεδιασμός για μια ευρεία γκάμα εκτάκτων καταστάσεων, καθώς και εκπαίδευση σημαντικού μέρους του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά όλα αυτά εγκαταλείφθηκαν μετά το τέλος των Αγώνων. Ιδού ορισμένες ιδέες για αντιμετώπιση των προβλημάτων:
- Δημιουργία επιτροπής από πέντε έμπειρα και καταρτισμένα στελέχη της ΕΛ.ΑΣ. και, αν κριθεί απαραίτητο, με την προσθήκη τριών ξένων ειδικών για να ετοιμάσουν μέσα σε 6 μήνες μια έκθεση για τις απαραίτητες αλλαγές. Βεβαίως, το αν θα υλοποιηθούν οι προτάσεις είναι άλλο ζήτημα.
- Αποκομματικοποίηση της ΕΛ.ΑΣ.
- Υιοθέτηση αυστηρότερου πειθαρχικού κώδικα.
- Ουσιαστική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και συστηματική αποστολή στελεχών στο εξωτερικό για εκπαίδευση/επιμόρφωση και αξιοποίησή τους στη συνέχεια, με στόχο τη δημιουργία «εκπαιδευμένων πυρήνων» σε κάθε υπηρεσία που σταδιακά θα εκπαιδεύσουν μεγαλύτερο αριθμό στελεχών.
- Μετατροπή της Σχολής Εθνικής Ασφαλείας σε εκπαιδευτικό κέντρο διαχείρισης κρίσεων και μελέτης νέων μορφών εγκληματικότητας και απειλών για την εθνική ασφάλεια.
- Αποτελεσματικότερη επικοινωνιακή πολιτική για τη διαχείριση κρίσεων.
- Μεσομακροπρόθεσμη προτεραιότητα –και εδώ δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις– πρέπει να αποτελέσει η ενίσχυση του esprit de corps — της αίσθησης του ανήκειν σ’ ένα τμήμα του κρατικού μηχανισμού, με αποστολή ευρείας κοινωνικής αποδοχής και με έντονο στοιχείο υπερηφάνειας και αυτοσεβασμού.
Αλλά η ΕΛ.ΑΣ. και οι υπόλοιπες υπηρεσίες ασφαλείας δεν μπορούν να αναμορφωθούν εν κενώ, με δεδομένες και τις αδυναμίες του δικαστικού και σωφρονιστικού συστήματος. Χρειάζονται, επίσης, και την αλλαγή νοοτροπίας και τη στήριξη της ελληνικής κοινωνίας που θα πρέπει να αντιληφθεί πόσο έχουν αλλάξει (από την εποχή του «αστυνομικού κράτους») και οφείλουν να συνεχίζουν να αλλάζουν, και πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος τους στην αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων ασφαλείας.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος διδάσκει στη Σχολή Εθνικής Ασφαλείας, Αστυνομική Ακαδημία.
Πηγή: http://strategy-geopolitics.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου